همان‌طور که ملاحظه کردید تقویت افتراقی شیوه ای برای افزایش فراوانی رفتار مطلوب است. برای استفاده از تقویت افتراقی
رفتار مطلوب حداقل باید هر از گاهی رخ دهد. اگر فرد به هیچ وجه رفتار هدف خاصی را بروز نمی‌دهد به راه‌بردهای دیگری برای بروز رفتار نیاز است. شکل دهی چنین راه‌بردی است.
تعریف شکل دهی:
از شکل دهی برای گسترش رفتار هدفی استفاده می‌شود که فرد در حال حاضر بروز نمی‌دهد.
شکل دهی تقویت افتراقی تقریب‌های متوالی رفتار هدف است تا زمانی که فرد رفتار هدف را بروز دهد.
برای شروع شکل دهی رفتار موجود فرد را که شبیه رفتار هدف است شناسایی کنید.
این رفتار: رفتار شروع یا تقریب اول نامیده می‌شود.
رهنمودهای شکل دهی:
1- رفتار هدف را تعیین کنید.
2- تعیین کنید که آیا شکل دهی مناسبترین شیوه است یا خیر؟
3- رفتار شروع را شناسایی کنید.
4- مراحل شکل دهی را انتخاب کنید.
5- تقویت کننده را انتخاب کنید.
6- تقریب‌های متوالی را به گونهی افتراقی تقویت کنید.
7- از طریق مراحل شکل دهی با سرعت مناسب حرکت کنید.
مثال: می‌خواهیم موشی را در یک جعبه قرار دهیم این موش باید اهرمی که در جعبه وجود دارد را فشار بدهد. این کار را با کارهایی که بارها انجام می‌دهد شروع می‌کنیم و با فشار دادن اهرم به پایان می‌رسانیم.
تقریب‌های متوالی در مورد فشار دادن اهرم.
1- موش به سمت اهرم حرکت می‌کند.
2- موش رو به روی اهرم قرار می‌گیرد.
3- موش به اهرم نزدیک می‌شود.
4- موش روی پاهایش بلند می‌شود.
5- موش با پنجه اش اهرم را حرکت می‌دهد.
6- موش اهرم را می‌گیرد.
7- موش اهرم را فشار می‌دهد.
همان‌طور که مشاهده کردید ابتدا تقریب اول تقویت می‌شود و در یک زمان مناسب تقریب دوم را تقویت کرده و کاری به تقریب اول نداریم. و تمام مراحل به همین شکل انجام می‌شود.
شکل دهی رفتار مشکل آفرین.
رفتارهای مشکل آفرین ممکن است به صورت غیر عمدی از طریق شکل دهی در موقعیت‌های خاص گسترش یابد در چنین مواردی افراد تقریب‌های متوالی رفتار را که برای فرد مفید نیستند. سهوا تقویت می‌کنند.
همچنین بخوانید
تعریف تنبیه و انواع آن
تعریف تقویت افتراقی
تعریف تغییر رفتار و ویژگی‌های آن
آن‌چه در این مطلب خواندید تنها بخش بسیار کوچکی از مطالبی بود که در کتاب تغییر و اصلاح رفتار اثر ریموند میلتن‌برگر در مورد شکل دهی مطرح شده است.
برای مطالعه ی بیشتر به خود کتاب مراجعه فرمایید
برگرفته از کتاب: تغییر و اصلاح رفتار. اثر ریموند میلتن‌برگر
مترجمان: هادی عظیمی آشتیانی. علی فتحی آشتیانی.
انتشارات: سمت.
چاپ هشتم.