تقویت افتراقی عبارت است از کاربرد تقویت و خاموشی به منظور افزایش وقوع رفتار هدف مطلوب و کاهش وقوع رفتارهایی که در رفتار هدف تداخل ایجاد می‌کند.
تقویت افتراقی شیوه ای رفتاری است. که در آن تلاش می‌شود فراوانی رفتارهای مطلوب افزایش و فراوانی رفتارهای نامطلوب کاهش یابد.
مراحلی که در استفاده از تقویت افتراقی باید در نظر داشت:
1-تعریف رفتار مطلوب.
2-تعریف رفتارهای نامطلوب.
3-شناسایی تقویت کننده.
4-تقویت فوری و مداوم رفتار مطلوب.
5-حذف رفتارهای نامطلوب.
6-استفاده از تقویت متناوب برای حفظ رفتار هدف.
7-برای در مورد تعمیم برنامه تهیه کنید.
کاربرد تقویت افتراقی:
خانوم ویلیامز مدت یک سال بود که در خانه سالمندان به سر می‌برد. اما این یک سال از نظر پرستاران یک قرن به نظر می‌رسید. هر وقت خانوم ویلیامز پرستاری را می‌دید بلافاصله از وضعیت غذا، اتاقش، دیگر بیماران، سر و صدا یا ورم مفاصلش شکایت می‌کرد.همیشه پرستاران مودبانه صحبت‌های او را گوش می‌کردن و زمانی که خانوم ویلیامز شکایت می‌کرد سعی می‌کردن او را دلداری بدهند.پس از گذشت یک سال. بر میزان شکایت‌هایش افزوده شد. تا جایی که دیگر به ندرت چیز مثبتی می‌گفت. خانوم ویلیامز در بدو ورودش به خانه سالمندان حرف‌های خوب زیاد میزد.از افراد تعریف و به ندرت شکایت می‌کرد. پرستاران آرزو می‌کردن می‌توانستن سبب شوند تا خانوم ویلیامز دوباره مانند سابق رفتار کنند.
در نتیجه با یک روان‌شناس رفتاری مشورت کردند.
روان‌شناس به پرستاران گفت: که آن‌ها با تغییر روش خود می‌توانند به خانوم ویلیامز کمک کنند تا رفتارش را تغییر دهد. به پرستاران آموزش داده شد.تا سه کار را انجام دهند.
اول هر وقت که آن‌ها خانوم ویلیامز را می‌بینند. فورا به او چیز مثبتی بگویند.
دوم هر وقت که خانوم ویلیامز چیز مثبتی می‌گوید. پرستار باید کاری را که در حال انجام دادن است متوقف کند. به خانوم ویلیامز لبخند بزند، و با خوش رویی به حرف او توجه نماید.تا وقتی که او حرف مثبتی می‌زند. پرستار باید به حرف او گوش کند. البته پرستار می‌تواند دوباره کارش را شروع کند. و در حال کار کردن. همچنان به خانوم ویلیامز توجه کند.
سوم هر وقت که خانوم ویلیامز شکایت کرد پرستار عذرخواهی کند اتاق را ترک کند یا مشغول کاری شود. به محض این که از شکایت کردن منصرف شد و چیز مثبتی گفت دوباره پرستار باید دست از کار کردن بکشد و به او توجه کند.
کلیه پرستاران به طور مداوم این برنامه را اجرا کردن. در طی چند هفته خانوم ویلیامز چیز‌های مثبت بیشتری به پرستاران می‌گفت. و بسیار کم شکایت می‌کرد.
پیشایند: زمانی که پرستاری حضور دارد.
پاسخ: خانوم ویلیامز شکایت می‌کند.
پیامد: بلافاصله پرستار به او توجه می‌کند.
نتیجه: احتمال شکایت کردن خانوم ویلیامز زمانی که پرستار حضور دارد افزایش میابد.
شیوه ای که پرستاران از آن استفاده کردن تا خانوم ویلیامز حرف‌های مثبت بیشتری بزند و کمتر شکایت کند. تقویت افتراقی نامیده می‌شود.
همچنین بخوانید
شکل دهی
تعریف تغییر رفتار و ویژگی‌های آن
آن‌چه در این مطلب خواندید تنها بخش بسیار کوچکی از مطالبی بود که در کتاب تغییر و اصلاح رفتار اثر ریموند میلتن‌برگر در مورد تقویت افتراقی مطرح شده است.
برای مطالعه ی بیشتر به خود کتاب مراجعه فرمایید
برگرفته از کتاب: تغییر و اصلاح رفتار. اثر ریموند میلتن‌برگر
مترجمان: هادی عظیمی آشتیانی. علی فتحی آشتیانی.
انتشارات: سمت.
چاپ هشتم.